De toekomst staat stil op Lesvos

De deur tot het Limonas klooster staat wijd open, geen bewaking een dame achter een stalletje en haar man verkoopt de kaartjes voor twee euro. Dan loop je het 400 jaar oude klooster zomaar in. In de hof staat een kerk alleen toegankelijk voor mannen. De foto's staan overal op internet maar we gedragen ons. Met een korte video keer ik trots terug. Maar de opname toont het interieur al net zo moeizaam als mijn ogen dat deden, de donkere muren vol blauw-zwarte fresco's en zo ook de zwart aangeslagen gouden voorhang. Het klooster hangt in de muren, overal is het verval duidelijk zichtbaar. In een museum zaal hangen de bijbelrollen van Johannes de Dooper gescheurd in de hoge vitrines. Hoe is het mogelijk dat een zo roemrijk verleden zo weinig aandacht krijgt. Gaat het Griekenland alleen om de tijd van de methologie, zijn ze blijven hangen in de verhalen van hun goden Apollo en Aprhodite. Is een klooster uit 1540 ze te min. Van het echtpaar dat hier rondloopt verwacht ik geen antwoord. Een dame in een kledingwinkel in Modivos gaf de Europese Unie de schuld voor al het verval. Lampen in de straatverlichting worden al jaren niet meer vervangen zei ze. Het ligt niet aan de mensen maar aan het systeem vertelde ze nog. Maar het verval van dit klooster stamt al uit de tijd van voor de economische crisis van de jaren 80 en wie weet van ver daarvoor. Het is jammer want dit land is mooi dit is geweldig. Het landschap en de mensen stralen gewoon een bepaalde rust uit die bij hun hoort. Wij touristen zijn de dissonant, wij wandelen en winkelen als de lokaal hier rust houdt. Wij liggen nog in bed als ze hier al lang aan het werk zijn. Je zou de indruk krijgen dat de Griek weinig doet. Maar het zijn harde werkers. Vroeg rond zes is voor hun de dag al begonnen. In de avond zie je ze nog overal druk. Overdag vliegen ze heen en weer op hun brommertjes. Ze halen de geitenmelk ermee op, doen er boodschappen mee en wat niet meer. Kinderen hebben zomers drie maanden vrij van school om de ouders op de boerderij of in de horeca te helpen. Iedereen helpt hier elkaar. Je voelt dat hun belangstelling niet uitgaat naar verre reizen, tv programma's en mode. De mensen hier zijn deel van het landschap. Soms zijn ze wild als de bruisende zee, dan weer rustig als de lome zon. Familie en werk doen ze me passie. Hier op Lesvos is de passie die ze met elkaar delen de productie van olijfolie. Ze zeggen dan ook, er is olijfolie die meer bekend is maar die van Lesvos is het lekkerste. Eigenlijk is het hele eiland er alleen voor de teelt van olijven. Het staat er vol mee, 11 miljoen bomen en ze zijn oud. Dikke kronkelige stammen zijn er bij, tientallen jaren oud. Vandaag een oude fabriek voor het persen van de olie uit de olijven bezocht. Heel mooi zoals die fabriek in 1902 is opgezet. Het hele dorp bracht het geld bij elkaar om van de winst een technische school in het dorp te krijgen. De fabriek is al jaren gesloten maar de school is er nog. De school op z'n beurt heeft nu de fabriek gerestaureerd. Zo is de cirkel rond, en blijft de community aan zichzelf werken. De Grieken hier zijn ook de community, de mensen komen amper hun dorp uit. Daar is ook het werk, de een werkt voor de ander en andersom. De autootjes op het eiland zijn bijna allemaal huurauto's voor touristen. Je haalt de kleine types er zo uit. De lokaal rijdt liever in een pick-up truck klein of groot. Mannen rijden motor of brommer. De touristen rijdt scooter, zo zijn de manieren manieren. De olijf boomgaarden zien er heel verzorgd uit. Onder de bomen groeit het graan of vindt je een volkstuin. Ook worden er schapen gehouden. Keurig wordt het perceel bijgehouden. De hele dag zie je auto's en brommers heen en weer rijden, met melkbussen, groente, gereedschap en wat al niet meer. Ja smiddags is het siësta van 3 tot 5. Maar dan is het ook heet, nu tijdens het voorjaar 25C maar in de zomer is het veel heter. Zo kan je bijna hele jaar door zwemmen. Overal zijn strandjes, soms van zand maar veelal zijn het grindstranden. Bij een paar kustdorpjes zijn er ook heet water thermen. Het water is geneeskrachtig zeggen ze en niet zo heet, rond de 45C. In Eftaloe (NW) loop ja na een vijf minuten in het warme water gezeten zo de zee in voor een duik. Voor nog geen vier euro mag je daar gebruik van maken. De eerste keer is het warme water heet, vijf minuten raden ze aan. Dan de zee in even doorkomen. Maar daarna wisselt het makkelijk af. Een paar keer heen en weer en je voelt je tien jaar jonger. Toen ik dat navroeg beaamde de eigenaresse dat meteen. En zo opgefrist in de ochtend kan je er de hele dag tegenaan. Lesbos kent vele uitgezette dagwandelingen. Een aantal kan je met lokale gidsen belopen, van Duitse en Nederlandse oorsprong zijn ze. De paden zijn overigens slecht onderhouden, mager gemarkeerd en soms moet je door em beek waden. Zomers zal dat door de droogte wel niet nodig zijn maar in het voorjaar was het me een verrassing. Wat ook verrassingen zijn, zijn de kloosters waar je onderweg langskomt. Er zijn er velen alleen voor de kloosters helaas zijn er weinig monniken meer. Als je het treft is er nog ene aanwezig, oude mannen die half als bewaker half als geestelijke een paar kamers gebruiken. Zo bewaakt pastoor Ignatius het klooster Agia Paraskevi. Voor het bezoek kwam hij uit bed, toonde de oude eetzaal, de kruidentuin en zong de geloofsbelijdenis in de kapel. De iconen en zijn blijde lach waren beeldschoon. Maar verder staan de gebouwen leeg, de daken in verval. Toch zijn zulke kloosters een verademing van schoonheid. Maar voor hoe lang nog? In een oude koelkast staat het eten voor een week klaar. Flessen water in een rek als enige voor de dorst. Dat kan geen jaren meer goed gaan. De Griekse kerk is duidelijk in verval. Het land is dat niet. Overal is bedrijvigheid, zijn mensje met elkaar in gesprek en voel je adrenaline. Het is een mooi eiland Lesbos, het zijn mooie mensen. Voor mijn gevoel kunnen we beter Nederland dan Griekenland uit de EU zetten, als er keuze zou moeten zijn. Hier proef je eeuwen traditie en oudheid van Europa, meer dan in onze snelle maatschappij. Natuurlijk moeten beiden in de EU blijven, dat is de essentie van Europa. Maar Griekenland blijft als bakermat van de Olympischd spelen, oude muziek, vele geschiften en dus de olijfolie wel onze Europese nummer 1 :)